Hoe Whatever the Weather is ontstaan
Wat voorafging
Om het ontstaan van Whatever the Weather uit te leggen, helpt het vast dat ik vertel dat ik voor een eerder project een jaar lang ieder uur de Noordzeehorizon fotografeerde. Dat project, NEW HORIZONS, ontstond vanuit een wens om rust en ruimte zichtbaar en deelbaar te maken. NEW HORIZONS leidde tot een serie van 8.785 foto's van steeds hetzelfde uitzicht, de publicatie van een monumentaal en veelvuldig onderscheiden kunstwerk-in-boekvorm, diverse tentoonstellingen en op de opname van werk in private en publieke kunstcollecties in binnen- en buitenland.
NEW HORIZON #3478, 24.05.2012 - 22h00
Na het in beeld brengen van rust en ruimte, wilde ik ook werk maken van het beleven en beleefbaar maken van rust en ruimte. En dan niet alleen alleen of in abstractie, maar ook samen en als alledaagse werkelijkheid. Wanneer ik rust en ruimte ervaar, wat wil ik dan het liefst in die rust en ruimte beleven?
Wezenlijke Ontmoeting. Dat antwoord bereikte me via twee routes: de Zomergasten-route als externe catalysator, en mijn eigen verlangen om me vanuit eigenheid te verbinden. Me überhaupt te verbinden, om het niet allemaal alleen te hoeven doen.
De Zomergasten-route
In de zomer van 2017 raakte ik bevangen door de wens om ooit het televisieprogramma Zomergasten te presenteren. Aangezien het me niet voor de hand leek te liggen dat ik daarvoor op korte termijn uitgenodigd zou worden, ben ik op zoek gegaan naar de wens Achter de wens. Wat was het aan Zomergasten dat ik zo graag wilde beleven? Dat bleek te zijn: hoe gaaf het is dat er in een compleet versnipperd medialandschap dat strak staat van commerciële belangen, elke zomer 6 keer gelegenheid is om 3 uur lang de tijd te nemen om iemand te ontmoeten op een manier waarop het daarvoor niet aannemelijk was dat je diegene zou kunnen kennen.
Zo kwam ik op het thema ontmoeting. Van een bepaalde kwaliteit, met een zekere diepgang en vooral met onverdeelde aandacht. Wezenlijk, werd daarvoor het naar mijn idee best passende bijvoeglijk naamwoord.
Adriaan van Dis interviewt Sonja Barend voor Zomergasten, 1999
Nu nog een vorm vinden waarin ik daar aan zou kunnen werken. Om wezenlijke ontmoeting zelf te beleven, en die belevenis ook deelbaar te maken. Het eraan werken werd in de vorm van een ontmoeting met de lengte van een volledige werkdag, op de plek waar ik me het meest thuis voel van overal: het Zuiderstrand in Den Haag. De deelbare vorm werd die van een zelfportret. Steeds op hetzelfde moment van de dag, op dezelfde plek, op ooghoogte, op ware grootte en zonder uiterlijke versierselen. In maximaal ontspannen toestand. En dat dan x 144. 12 ontmoetingen x 12 maanden. En uiteindelijk +1, dus 145.
Vanuit eigenheid verbinden
Lang in mijn leven heb ik het moeilijk gevonden om een zinnig gesprek te onderhouden, tenzij over een onderwerp dat me bijzonder boeide. Over treinen kon ik wel vertellen, en uiteindelijk over cultuurverschillen. En gaandeweg over fotografie en abstracte ideeën, en werk maken van je dromen. Maar veel minder over alledaagse zaken als het weer, een nieuwe auto, of over hoe ik me voel. Om nog maar te zwijgen van een arm om iemand heen slaan, of iemand te vragen dat bij mij te doen.
In gesprekken en ontmoetingen lonkte altijd een soort zwart gat. Dat ik niets meer te zeggen of te vragen zou hebben, en dat ik daar dan in zou verdwijnen. En dat alles dat daaraan vooraf ging er ook niet zoveel toe deed. Of dat ik geen ruimte voelde voor mijn spontane, associatieve manier van waarnemen en denken.
Als ik niet vrij en benieuwd mag zijn zonder dat daar een oordeel op volgt, ben ik liever alleen. Maar dan blijft de wens om te delen. Van wat ik zie en wat ik beleef. Van wie ik ten diepste ben.
Dáár wil ik een veilige context voor scheppen. Voor mezelf, en bedding biedend aan de ander. Zodat wij daar samen kunnen zijn. In rust, ruimte en onverdeelde aandacht. Met wat zich dán aandient. In mij, in de ander, in de wereld. Zodat de stilte en het ongemak geen afbreuk meer doen. Om onvoorwaardelijk te kunnen samenzijn zonder me gedwongen voelen daar eigenheid voor in te hoeven leveren. Vanuit eigenheid de verbinding aangaan. Niet wetend wat er dan ontstaat, en het toch doen. In het kader van dit project in ieder geval 144x, en dan nog eens: 145x onvoorwaardelijkheid, Whatever the Weather.
Externe inspiratie
Marina Abramovic in MoMa for The Artist is Present, 2010
Behalve naar mijn eigen beweegredenen heb ik bij het vormgeven van Whatever the Weather ook naar andere kunstwerken en kunstenaars gekeken. Ik bekeek onder andere meermalen de documentaire The Artist is Present van Marina Abramovic en de portretten van Carla van de Puttelaar en Stephan Vanfleteren.
Bekijk de portretten online
Lees over Whatever the Weather als boek en tentoonstelling